1.Plant te diep
Een goed begin is het halve werk. Alleen een boom die goed geplant is, kan uitgroeien tot een evenwichtig volwassen exemplaar. Te diep planten heeft als gevolg dat de boom moeite heeft om aan voldoende zuurstof te komen. De boomwortels die zorgen voor opname van water en mineralen bevinden zich in de bovenste bodemlagen (naar gelang de bodemomstandigheden kan dit gaan van 5 à 20 cm en zelfs tot 50 cm onder het maaiveld) omdat daar voldoende zuurstof en mineralen voorkomen. De boom zal kwijnen of sterven indien hij te diep geplant wordt of indien er grond bovenop zijn wortels gestort wordt. Als hij het toch haalt bestaat de kans dat de boom op termijn omwille van een onnatuurlijk bewortelingspatroon onvoldoende stabiel blijkt.
2.Plant te oppervlakkig
Dit is minder erg, ook al omdat het minder voorkomt dan te diep planten. Een boom die te ondiep staat, loopt meer kans om het eerste jaar na de aanplanting uit te drogen. Regelmatig aangieten is dan een must. Je mag er van uit gaan dat de meest oppervlakkige wortels twee tot vijf cm onder de grond moeten zitten.
3.Plant in te doge of natte grond
Nogmaals, een goed begin is het halve werk. De juiste plant op de juiste plaats helpt veel problemen te voorkomen. Maar wie zeker wil zijn dat de bomen doodgaan plant bij voorkeur een Ginkgo biloba met de voeten in het water, een Corylus collurna op een droge helling en Oxydendron Arboreum of Stewartia pseudocamellia op kalkgronden.
4.Beschadig de wortels tijdens bouwwerken
Op deze manier krijg je zelfs een oude taaie rakker die alles overleeft heeft door de knieën. De wortels van bomen hebben een levensnoodzakelijke functie. De wortelmassa staat in verhouding tot de bladmassa. Opname en verbruik van o.a. water zijn op mekaar afgestemd. Wegsnoeien van wortels heeft als gevolg dat de bladmassa onvoldoende water krijgt. De boom kan dat in beperkte mate opvangen, maar wanneer het drastisch genoeg gebeurt, is de kans dat de boom sterft zeer groot. Bovendien kunnen schimmels gemakkelijk de boom binnendringen langs de beschadigde wortels. Hoe meer wortels je beschadigt, hoe meer kans op succes, i.c. dat de boom afsterft, want grote beschadigingen kunnen doorgaans slechter afgegrendeld worden dan kleinere.
5.Rij keer na keer met de grasmaaier tegen de boom
Vlak onder de schors zit het cambium en het spinthout. Hoe dunner de schors (bv. bij beuken of magnolia), hoe sneller de boom het loodje legt. Zelfs bij bomen met een dikke schors is deze methode uiteindelijk effectief om de boom naar de brandstapel te verwijzen. Er zijn gevallen bekend van Sequoiadendrons die in conditie achteruit gegaan zijn omdat bezoekers iedere keer opnieuw met de vuist tegen de stam boksten. De meeste bomen die de eerste drie jaar na aanplant afsterven, gaan dood omdat ze ofwel te diep geplant zijn, ofwel door maaien herhaaldelijk beschadigd worden.
6.Voorzie een pad langs de boom
Om een pad te maken moet je een fundering uitgraven. Daar beschadig je de wortels mee. Bovendien kan er door de verharding minder water aangevoerd worden en wordt de uitwisseling van bodemgassen bemoeilijkt. Nog leuker wordt het wanneer er over dat pad auto’s gaan rijden. Dan kun je ook de takken beschadigen, als ze al niet afbreken.
7.Snoei foutief
Eigenlijk is dit hetzelfde probleem. Door foutief te snoeien, verwond je de boom. Takken mogen alleen weggesnoeid worden tot op de takkraag. Als je vlak tegen de stam snoeit. beschadig je het stamweefsel, waardoor de boom de wonde veel moeilijker kan vergrendelen en waardoor schimmels en aanverwanten de boom kunnen infecteren.
8.Injecteer bomen met chemicaliën of stamvoeding
Verzwakte bomen worden soms behandeld door het injecteren van pesticiden of mineralen in de Stam. Het afgrendelen van de gemaakte verwondingen van een boom en het isoleren van de ziekteverwekkers die de boom kunnen binnendringen, vraagt iedere keer energie van de boom. Bij bomen die al verzwakt zijn, kan dit de genadeslag betekenen. Als bomen bij implantaten genezen, is het maar de vraag of ze genezen dankzij, of ondanks de implantaten.
9.Zorg dat de boom eensklaps in de volle zon komt te staan
Bomen die in de schaduw staan, krijgen vrij weinig licht op stam en takken. Als die eensklaps vrij gezet worden, kan de schors verbranden, waardoor onderliggend weefsel beschadigd raakt.
10.Gebruik strooizout rond de boom
Dit is een vergelijkbaar probleem. Strooizout verhoogt het zoutgehalte van de bodem. Daardoor gaan de wortels uitdrogen. Zelfs voor bladverliezende bomen geeft dat problemen omdat het zoutniveau in het voorjaar nog steeds te hoog zal zijn.
11.Gebruik herbiciden rond de boom
Nog zoiets. Als je herbiciden gebruikt onder een boom, dan kunnen die in sommige omstandigheden opgenomen worden door de boomwortels en kan er na verloop van tijd kroonschade en -sterfte ontstaan.
12.Laat uw boom ‘verzorgen’ door een onvoldoende opgeleid boomspecialist
Boomverzorging is een vak. Het gebrek aan opleiding van mensen die zich op de boomverzorging gooien is één van de grootste gevaren voor de gezondheid van onze bomen. Een groot deel van de hierboven vermelde punten kan vermeden worden door een goed inzicht in de biologie van de boom. Een vakbekwame boomchirurg heeft die kennis. Wacht ook niet met het inroepen van de hulp van een boomverzorger tot dat de boom aan het aftakelen is. Boomverzorgers kunnen meer dan alleen maar bomen in moeilijke omstandigheden veilig demonteren!
13.Verwond de boom (met een mes, een bijl of tijdens bouwwerken)
Wonden moeten overgroeid worden, dat vraagt energie van de boom. Bovendien zijn kwetsuren vaak een invalsbasis voor schimmels en andere problemen. Als de boom onvoldoende energiereserves heeft (als de conditie achteruit gaat), is hij niet in staat infecties effectief af te weren. De boom wordt dan een studieobject voor mycologen, die moeten toch ook iets te doen hebben.
14.Verander het landschap rond de boom drastisch
U mag gerust uw tuin bewerken, maar ophogen van het terrein rond een boom kan niet zomaar. U moet ervoor zorgen dat de wortels na de werken verzekerd zijn van een goede uitwisseling van bodemgassen. Daarvoor kunt u een aantal maatregelen nemen, maar die kosten moeite, tijd en geld; dus waarom zou u? Bovendien kan u, wanneer de boom doodgaat nog een dure specialist inhuren voor advies en onderzoek naar aantastingen. Om nog niet te spreken van de rekening om de boom te vellen, op te ruimen en een nieuwe te planten. Als je, in plaats van op te hogen, het maaiveld rond een boom gaat verlagen, komen de bovenste wortels bloot te liggen, waardoor die kunnen uitdrogen. Dat maakt de boom gevaarlijk instabiel, als hij tenminste niet helemaal verdroogt en sterf voor hij kan omvallen.
15. Snoei de boom met een kettingzaag
Snoeien is een zuivere cultuurmaatregel, voor de boom op zich is het niet nodig. De oudste bomen op de wereld werden nooit gesnoeid. Correct snoeien kan bomen helpen. Snoeien van een boom gebeurt met een snoeischaar of eventueel een handzaagje. Als je een kettingzaag nodig hebt, dan is er sprake van achterstallige snoei omdat men onvoldoende geanticipeerd heeft op de groei en de omgeving van de boom. Een vakbekwame boombeheerder moet problemen kunnen voorzien en kunnen ingrijpen als de takken met handgereedschap kunnen gesnoeid worden. Hel herstellen van grote snoeiwonden vergt veel energie van de boom, enerzijds door hel verlies van energiereserves anderzijds voor het afgrendelen en overgroeien van de snoeiwonde. De maximale doorsnede van te snoeien takken bedraagt 10 – 15 cm: hiervoor is geen eenduidige standaardnorm voorop te stellen. Misschien is het correcter te stellen dat er geen kernhout mag blootgesteld worden.
16.Plant bloemen of voorzie gras rond de boom
We hebben het hier niet over het aanplanten van een aangepaste onderbegroeiing, maar over het jaarlijks spitten van de bodem onder de wortels om nieuwe perkplanten aan te planten. In een artikel over tuinieren werd ooit gesuggereerd om bodembedekkers onder de bomen te planten. Op zich geen slecht idee, maar hun tip om met hinderlijke wortels om te gaan, willen wij natuurlijk niet onthouden:”Bedek de bodem met anti-wortelfolie. Daarbovenop kun je dan goedetuinaarde aanbrengen waar je zonder problemen je bodembedekkers in kan planten.” Als slecht advies kan dat tellen…
Gras, en vooral een kort geschoren gazonnetje, verhindert de goede uitwisseling van bodemgassen enerzijds. Anderzijds komt de neerslag in de zomer vooral ten goede aan de graszode en niet aan de eronder liggende wortels waardoor de bomen een gebrek aan water hebben; zelfs een beregeningsinstallatie verhelpt hieraan niet altijd.
17.Bouw een patio rond de boom
Voor een goede gezondheid is de boom afhankelijk van een goede uitwisseling van bodemgassen rond de wortels. Verhardingen rond de wortels verhinderen die uitwisseling, met een langzaam wegkwijnen als gevolg. Constructies die aan de boom vastgemaakt zitten, kunnen niet anders dan de takken of stam beschadigen.
18.Overbemest
Door overbemesting verhoogt het zoutgehalte van de bodem. Door osmose wordt er dan vocht afgegeven van de wortels aan de bodem i.p.v. omgekeerd. Dat geeft eenzelfde beeld als droogteschade. Daarom dat er dan gesproken wordt van “verbranding”. Het gebruik van onvoldoende verteerde organische meststoffen onttrekt dan weer zuurstof aan de bodem, omdat de verdere vertering zuurstof vraag. Daardoor heeft de boom zuurstofgebrek aan de wortels.
19.Parkeer de wagen onder de boom, of rij er met een vrachtwagen onderdoor
Voor een goede groei is een goede uitwisseling van bodemgassen meer dan noodzakelijk. Het parkeren van auto’s onder de boom,of verkeer over de wortels compacteren de grond waardoor de open poriën in de bodem – waarin zich water en lucht bevindt – dicht gedrukt worden. Een verstoring van de Water-/luchtbalans in de bodemkan wortelsterfte en dus ook boomproblemen veroorzaken.
20.Plant te dicht bij gebouwen
Een boom heeft plaats nodig om te groeien, zowel voor takken als voor de wortels. Bomen die te dicht bij een gebouw staan, worden ook vaker gesnoeid om meer licht in huis te krijgen. De energiereserves van de boom worden onder andere in de takken opgeslagen. Overmatig snoeien vermindert die energiereserves. Bovendien moeten die reserves ook aangesproken worden om de snoeiwonden te overgroeien. Snoeiwonden zijn dan ook nog eens een invalsbasis voor schimmels. Het isoleren van een schimmel die de boom binnendringt, vraagt ook energie. Als de energiereserves te ver dalen, kan de boom zich niet verweren tegen aantastingen.